Eigenschappen van effectief leiderschap #1: Wees proactief
Heb je het over persoonlijke ontwikkeling of leiderschap dan heb je het al snel over Stephen Covey en zijn boek 'De 7 eigenschappen van effectief leiderschap'. Één van de bekendste leiderschapsboeken aller tijden. In De 7 eigenschappen van effectief leiderschap staan enorm veel waardevolle tips, die je kunnen helpen om de leiding te nemen over je eigen leven. In deze serie deel ik elke keer één van de eigenschappen en leg ik je uit hoe je deze eigenschap kunt toepassen in de praktijk. Vandaag trap ik af met nummer 1: Wees proactief.
Wanneer ben je proactief?
Proactiviteit wil zeggen dat je de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven. Je beseft dat jouw gedrag niet afhankelijk is van de omstandigheden, maar van de besluiten die jij binnen die omstandigheden neemt. Wanneer je een proactieve houding hebt, dan kies je er bewust voor om niet te handelen op basis van impulsen of gevoelens, maar op basis van dat wat jij belangrijk vindt (je waarden). Ben je bijvoorbeeld boos op je partner omdat hij de afwas zou doen, maar niet heeft gedaan? Dan kun je hier op verschillende manieren mee omgaan. Je zou vanuit een impuls tegen je partner kunnen schreeuwen, maar je kunt er ook voor kiezen om even af te koelen en er daarna rustig met je partner over te praten.
No one can make you feel inferior without your consent.
Eleanor Roosevelt
Wanneer je proactief bent neem je zelf het initiatief. Je erkent dat het jouw verantwoordelijkheid is om iets te laten gebeuren. Neem je initiatief dan grijp je kansen aan en kom je zelf met oplossingen voor een probleem.
Neem je initiatief of laat je het gebeuren?
Wacht je af wat er gaat gebeuren dan kies je voor een reactieve houding. Dit kan je beperken je in jouw groei en ontwikkelmogelijkheden. Kies je voor een proactieve houding dan neem je zelf het initiatief om de omstandigheden te sturen zodat je trouw kunt blijven aan jouw waarden en doelen.
Aan de manier waarop iemand praat kun je al horen of iemand een proactieve of reactieve houding heeft. Zo is "Hij maakt me zo kwaad." een vorm van reactief taalgebruik. Terwijl "Ik bepaal zelf mijn gevoelens." juist een voorbeeld is van proactief taalgebruik. Mensen die veel reactieve taal gebruiken creëren daarmee een self-fulfilling prophecy. Deze mensen gaan zichzelf door hun eigen taalgebruik steeds meer zien als een slachtoffer van de omstandigheden. Ze beseffen steeds minder dat zij zelf ook invloed op deze omstandigheden kunnen uitoefenen.
De cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed
In je leven zijn er allerlei dingen waar je tijd en energie in steekt. Denk maar aan je gezondheid, je woning, je vrienden en familie en je loopbaan. Alle dingen waar je in je leven mee te maken hebt vallen binnen de cirkel van betrokkenheid. Op sommige van deze dingen heb je invloed en op sommige niet. Alle dingen waar je wel invloed op kunt uitoefenen vallen in de cirkel van invloed.
Proactieve mensen houden zich vooral bezig met de dingen die zich in hun cirkel van invloed bevinden. Dit zijn namelijk dingen waar ze iets aan kunnen doen. Doordat ze zich bezig houden met zaken waar ze ook daadwerkelijk invloed op uit kunnen oefenen, krijgen ze positieve energie die er voor zorgt dat hun cirkel van invloed steeds groter wordt.
Reactieve mensen houden zich daarentegen juist meer bezig met de dingen die zich in hun cirkel van betrokkenheid bevinden. Ze richten zich op omstandigheden en het gedrag van anderen en minder op dat waar ze zelf iets aan kunnen veranderen. Dit geeft negatieve energie en zorgt er uiteindelijk voor dat de cirkel van invloed steeds kleiner wordt.
Invloed of geen invloed
De problemen waar we in ons leven mee te maken krijgen kunnen we onderverdelen in drie categorieën:
directe invloed: deze problemen hebben te maken met ons eigen gedrag.
indirecte invloed: deze problemen hebben te maken met het gedrag van anderen.
geen invloed: dit zijn problemen waar niets aan kunnen doen.
Problemen binnen categorie 1 kun je oplossen door aan je eigenschappen te werken. Problemen binnen categorie 2 kun je oplossen door een andere methode te kiezen om je invloed uit te oefenen. Problemen binnen de laatste categorie kun je niet oplossen, je kunt het jezelf echter wel makkelijker maken door anders tegen deze problemen aan te gaan kijken. Zo zorg je ervoor dat de problemen waar je geen invloed op hebt, jou niet in hun greep krijgen. Dit zijn problemen waar je mee moet leren leven.
Hebben en zijn
De woorden die je kiest laten zien in welke cirkel je zit. Zit je in de cirkel van betrokkenheid, dan zeg je vooral "ik heb", zoals in de zin: "Als ik mijn huis heb afbetaald, ben ik echt gelukkig." Zit je in de cirkel van invloed dan gebruik je vooral "ik ben", zoals in de zin: "Ik kan wat geduldiger zijn."
Wanneer je denkt dat een probleem buiten jezelf ligt, laat je iets waar je geen invloed op hebt, greep op je krijgen. Stel je je reactief op dan moet een verandering van buitenaf komen. Jij kunt pas veranderen als de omstandigheden eerst veranderen. Stel je je proactief op dan komt de verandering van binnen uit. Door je eigen gedrag aan te passen zorg je ervoor dat de omstandigheden veranderen.
Geluk is mogelijk als je accepteert dat je niet overal greep op hebt en je je tegelijkertijd richt op datgene waarop je wel invloed hebt.
Stephen Covey
Proactief omgaan met consequenties en vergissingen
Hoewel we vrij zijn om ons eigen gedrag te bepalen, kunnen we de consequenties niet altijd overzien. Consequenties vallen namelijk onder de cirkel van betrokkenheid. Maak je een verkeerde keuze met een nadelige consequentie, dan had je dat achteraf waarschijnlijk anders gedaan. Eenmaal gemaakte fouten kun je echter niet meer ongedaan maken. Toch kun je wel proactief omgaan met consequenties en vergissingen. Een fout meteen erkennen en ervan leren is namelijk een proactieve benadering. Je kunt er namelijk ook voor kiezen om een fout niet in te zien, hem niet te herstellen en hier ook niet van te leren.
Jezelf tot iets verplichten
In de cirkel van invloed staat het vermogen om beloftes te doen en je hier ook aan te houden centraal. Trouw blijven aan wat we onszelf voornemen en wat we aan anderen toezeggen, is de essentie van pro activiteit. De kern van onze groei. Zelfbewustzijn en ons geweten geven inzicht in onze zwakke plekken. Bovendien kun je je eigen leven vormgeven door talenten te ontwikkelen en dingen te veranderen of uit je leven te bannen. Zo kunnen we beloftes maken, doelstellingen formuleren en ze trouw blijven. In staat zijn om jezelf tot iets te verplichten is de belangrijkste voorwaarde voor de ontwikkeling van de basiseigenschappen van effectiviteit.
Photo by Brett Jordan on Unsplash
